Azospermik erkeklerden sperm elde etme
Menide hiç sperm bulunmaması anlamını taşıyan azospermi bütün erkeklerin %1’inde, kısırlık sorunu olan erkeklerin ise %10 – 15’inde rastlanır. Menide çok az sayıda sperm yer alan şiddetli oligospermi ile azosperminin birbirinden ayırt edilmesi gerekmektedir. Çünkü şiddetli oligospermide Alınan sperm örnegi, The World Health Organization’nın (WHO; Dünya Sağlık Örgütü) önerisi dahilinde 15 dakika süre ile en az 3000 devirde santrifüj edildikten sonra mikroskop altında incelenerek değerlendirilir ve az sayıdaki spermin mikroenjeksiyon için kullanımı mümkün olabilir. Böylece ilave testlere ya da sperm elde etme girişimlerine gerek kalmayabilir.
Azospermik erkeklerin çoğunda sorun sperm taşıyıcı kanallar açık olduğu halde testislerde olgun sperm üretiminin yeterli düzeyde olmamasıdır. Testis yetmezliği olarak adlandırılan bu durum ya testislerin kendisindeki bozukluklara ya da testisleri sperm üretimi için uyaran hormonların salgılandığı hipofiz bezine ait sağlık sorunlarına bağlı olabilmektedir. Hastaların yaklaşık %40’ında ise azosperminin sebebi testislerde üretim bozukluğu değil, üretilen gelişmiş spermlerin boşaltıcı kanallar vasıtasıyla vücut dışına çıkarılma sürecindedir.
Azospermi Tanısı Nasıl Yapılır?
Azospermi tanısı konması için en az iki meninin ayrı mikroskobik incelemesi şartı vardır.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından konulan bu kriterler, azospermi tanısı konması için menide mikroskobik inceleme yapılması gerekir.
Azospermi kendi içerisinde 3 alt gruba ayrılmaktadır:
Hormonal nedenli olanlar, beyindeki hipofiz bezinden FSH ve LH gibi uyarıcı hormonların yetersiz ya da hiç salgılanmamasına bağlı olarak testislerden sperm üretilememesi durumudur. Bu duruma hipogonadotropik hipogonadizm denilmektedir.
Tıkanıklığa bağlı azospermi, bu sorun doğuştan sperm kanallarının tıkalı olması, doğuştan eksiklikler, kanalların bir kısmında meydana gelen enfeksiyon ya da cerrahi işlemler sonucu tıkanıklık sebebiyle oluşur. Bu durumda hastanın cerrahi yöntemlerle tedavi edilmesi gerekebilir. Tıkanıklık kaynaklı sperm hücresi olmayan erkeklere testis muayenesi yapılmaktadır. Bunun dışında hormon tetkikleri, ultrason ve tüp bebek tedavisiyle beraber genetik testler yapılabilir.
Tıkanıklığa bağlı olmayan azospermi, bu durumda testislerde doğumsal bir kapalılık vardır. Kalıtsal bir sorundur. Bu grup azospermi hastaları için tedavi yöntemi yalnızca cerrahi müdahalelerdir. Ardından tüp bebek tedavisiyle hasta çocuk sahibi olabilir.
Azospermi Belirtileri Nelerdir?
Azospermi genellikle belirti vermemektedir. Yapılan sperm analizi sonucu tespit edilir. Azosperminin hasta tarafından fark edilebileceği bir belirti mevcut değildir.
Azospermi durumunda nasıl sperm elde edilir?
Azospermi hastalarının büyük bir bölümünde olgun sperm üretimi gerçekleşmekte ancak kanallar yardımıyla atılamamaktadır. Azospermi tanısı konulan kişilere öncelikle fiziki muayene ve laboratuvar tetkikleri uygulanır. Spermleri taşıyan kanallar olan vas deferens kanallarının varlığı, fiziki muayene ile gösterilmelidir. Bu kanalların gelişimi böbrek gelişimiyle paralel olduğundan teşhis için böbrekler kontrol edilir.
Ayrıca kistik fibröz hastalarında da bu kanalların oluşumun gerçekleşmeyebildiği görülmüştür. Bu tür hastalarda çeşitli yöntemlerle sperm elde edilebilir. Bu yöntemler PESA, TESA ve TESE yöntemleridir.
Testislerin normalden küçük olması durumu da sorunun nedeni olabilmektedir. Böyle bir fiziki teşhis yapıldığında hormonal yapının kontrol edilmesi öncelikli olarak yapılmalıdır. Bu durum kromozom kusurlarıyla beraber görülebildiğinden, genetik araştırma yapmak da faydalıdır. Ailede kişinin yakın akrabalarında karşılaşılmış bir durum mudur bakılmalıdır. Hormonal sistem sorunları da durumun nedeni olabilir.
Hipotalamus ve hipofiz bezlerindeki kusurlar ve bu bezlerde tümör oluşumu da nedenler arasında olabilir. Sperm kanalları ve testis büyüklüğü normal ise meni ve FSH miktarı ölçülmelidir. FSH hipofiz bezi tarafından üretilen ve sperm gelişimini sağlayan uyarıcı bir hormondur. FSH miktarının normalin 2 katı olması durumunda sorunun kaynağının sperm üretimi olduğu anlaşılabilir. Bu durumda azospermi tanısı koyabilmek için biyopsi yapılır.
Azospermi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hormon eksikliği sebebiyle meydana gelen azospermi sorunlarında; hormon tedavileri ile çözüm bulunabilmektedir. Ancak tıkanıklığa yol açan herhangi bir hastalık mevcut ise bu durumda cerrahi yollara başvurulabilir.
Azospermi hastalarında, gelişen teknoloji sayesinde sperm hücresi elde etmek mümkündür. Bu amaçla çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bu sayede tüp bebek yöntemiyle bu hastaların çocuk sahibi olması mümkündür. Cerrahi girişimle sperm elde etme teknikleri ise şunlardır;
PESA (Perkutan Epididimal Sperm Aspirasyonu):
Testislerin üzerindeki epididimlere ince bir iğne enjekte edilerek içerisindeki spermleri çekme tekniğidir. Testislerin içerisinde bulunduğu skrotum adlı kese açılmadan ciltten uygulanan bir iğne ile yapılır. Yalnızca obstrüktif azospermi durumunda bu uygulama yapılabilir. Bu teknikle sperm elde edilemediği takdirde testisten sperm elde etme tekniklerine başvurulur.
PTSA (Perkutan Testiküler Sperm Aspirasyonu):
Testislerin içinde yer aldığı kese açılmadan ciltten enjekte edilen bir iğne ile testislere girilerek testis dokusundan örnek alınması yöntemidir. Bu teknikle sperm elde edilemediği takdirde TESE’ye başvurulur.
TESE (Testiküler Sperm Ekstraksiyonu):
Testislerin içerisinde yer aldığı kese ve her bir testisi saran tunika albuginea adlı kılıf ufak bir kesi ile açılır. Testis dokusundan ufak parçalar alınır ve kesilen kısımlar dikilerek işlem sonlandırılır.
Mikro TESE (Mikroskop altında Testiküler Sperm Ekstraksiyonu):
Azospermi nedeni olarak testis iç dokusundaki sperm üretimi sorunu gösterildiğinde Mikrotese yöntemi uygulanarak, sperm üretilen kanallar belirlenir. Bu kanallar toplanarak, içinden sperm ana hücreleri toplanır. Bu hücreler olgun sperm hücresine dönüşmemiş, kuyruksuz ve hareketsiz haldedir. Mikrotese uygulaması 2 saatlik cerrahi bir uygulamadır ve hasta genelde ameliyat sonrası taburcu edilerek evde istirahate gönderilir. Bir biyopside sperm bulunmaması kesin bir sonuç vermemektedir.
Boşaltıcı kanallarda tıkanıklık nedeniyle menisinde sperm görülmeyen bireylerde %100 olasılıkla biyopsiyle sperm hücresi elde edilmektedir.
Azospermi hastalığın görüldüğü bireylerin %7 kadarında genetik bozukluklar görülür. Bu durum alyuvar hücrelerinin incelenmesiyle teşhis edilebilir. Tüp bebek uygulaması sırasında kromozom sayısının kontrolü sağlanarak genetik bozukluğun, bebeğe aktarılması önlenebilmektedir.
Yorum yaz